SOHA-Logo

راهکار جامع بلیت الکترونیک

از سامانه جامع بلیت الکترونیک معمولاً تحت عنوان سامانه جمع آوری کرایه اتوماتیک (Automatic Fare Collection System) یا به اختصار AFC یاد می شود. این سامانه از اجزاء مختلفی تشکیل شده است که در مجموع وظایف و نقش های پذیرندگی در سیستم حمل ونقل، شارژ، صدور، حسابداری و تسویه حساب را برعهده دارند. شرکت سها در طول چند سال فعالیت خود بخشها و اجزاء مختلف سامانه بلیت الکترونیک (AFC) را به صورت یکپارچه یا بخشی در شهرها و پروژه های مختلف اجرا نموده و هم اکنون راهکار جامع بلیت الکترونیک را در اختیار دارد.

معماری کلی سامانه AFC را می توان به چهار بخش کلی ذیل تقسیم نمود:

پذیرش کارت در سیستم حمل و نقل

شمای کلی معماری بخش پذیرش کارت در حمل و نقل عمومی در شکل فوق دیده می شود. هم اکنون شرکت سها برای چهار سامانه پذیرندگی ذیل را در سیستمهای حمل و نقل فراهم نموده است:

معماری کلی سامانه AFC را می توان به چهار بخش کلی ذیل تقسیم نمود:

دستگاه های فوق به لحاظ فیزیکی متناسب با موقعیت بهره برداری شان ساخته شده اند. علاوه براین متناسب با محیط بهره برداری به امکاناتی تکمیل همانند تاکسی متر، AVL، مدیریت پرسنلی و… نیز تجهیز شده اند. این دستگاه ها اطلاعات مربوط به تراکنش های مالی خود و نیز داده های مربوط به سایر عملکردهای خود را با استفاده از بستر ارتباطی پیش بینی شده به صورت درلحظه به مرکز ارسال می نمایند.

معماری کلی سامانه AFC را می توان به چهار بخش کلی ذیل تقسیم نمود:

صدور و شارژ کارت

فرایند صدور و شارژ کارت را می توان به دو صورت 1- توسط عامل انسانی؛ 2- به صورت خودکار در نظر گرفت. برای حالت اول (یعنی صدور و شارژ توسط عامل انسانی) می توان دو حالت تجهیزات ثابت (مستقر) و متحرک (پورتابل) را در نظر گرفت. بنابراین در مجموع سه حالت تجهیزات را می توان برای صدور شارژ کارت تصور نمود. شرکت سها برای هر سه حالت فوق تجهیزات لازم را به لحاظ سخت افزاری و نرم افزار فراهم نموده است:

2-1- TVM: دستگاه TVM یا Ticket Vending Machine با قابلیت صدور و شارژ کارت بلیت به صورت اتوماتیک که با افتخار به دست کارشناسان و طراحان توانمند ایرانی ساخته شده است. این دستگاه پس از طی مراحل طراحی و ساخت، مراحل متعدد تست را پشت سر گذاشته است و هم اکنون تعداد زیادی از این دستگاه ها در سطح شهر و در فضای محیط باز (Outdoor) در حال سرویس دهی به شهروندان هستند.

2-2- TOM: این دستگاه برای صدور و شارژ کارت توسط عامل انسانی در محیط داخلی (Indoor) و به صورت مستقر، مورد استفاده قرار می گیرد. داشتن امکانات فراوان و سطح عملکردی بالا از ویژگی های این دستگاه می باشد.

2-3- POS: این دستگاه نیز برای صدور و شارژ کارت توسط عامل انسانی مورد استفاده قرار می گیرد. با این تفاوت که به علت حجم کوچک، استحکام و قابل استفاده آسان، به راحتی می تواند حمل و نقل شده و به صورت پورتابل و بدون داشتن موقیت مستقر مورد استفاده قرار گیرد.

مدیریت کارت و تسویه حساب

این بخش از سامانه بلیت الکترونیک یا AFC را می توان به سه جزء زیر در نظر گرفت:

3-1- مدیریت کارت: مدیریت منسجم و متمرکز کلیه کارتهای مورد استفاده در شبکه در کلیه مراحل طول عمر آنها و ثبت و ضبط آنها در ارتباط با کلیه ترمینالها.

3-2- حسابداری: کلیه کارتهای صادره را می توان معادل با یک حساب در نظر گرفت. بدین ترتیب نگهداری گردش و وضعیت هریک از از کارتها، نیازمند یک سیستم حسابداری متناسب است.

3-3- تسویه حساب: وجود ذینعفان متعدد در سیستم بلیت الکترونیک (AFC) که باید به صورت روزانه پرداخت وجوه متناسب با کارکردشان به آنها انجام شود، فرایند تسویه حساب را به امری خطیر تبدیل می نماید. علاوه براین پیچیدگی های فنی، مقرراتی و مالی متعددی بر سازو کار تسویه حساب مؤثر است.

3-4- هوش عملیاتی: اقتضائات خاص سیستم بلیت الکترونیک به عنوان یک سیستم برون-خط (Off-line)، فرصتهای بالقوه ای را برای تقلب، نشت تراکنشها، اشتباهات سیستمی و خطاهای موردی فراهم می نماید. بنابراین استفاده از سیستم هوش عملیاتی جزء مهمی از سامانه بلیت الکترونیک محسوی می شود.

این بخش از سامانه بلیت الکترونیک (AFC) را می توان توانمندی محوری شرکت سها دانست. در حال حاضر شهر تهران، تنها شهر ایران است که در آن بلیت الکترونیک با داشتن چند ذینفع و با  چند پذیرنده در حال اجراست و بدین ترتیب شرکت سها تنها شرکت ایرانی است که تجربه تسویه حساب روزانه میان ذینفعان را در کنار مدیریت این حجم از کارتهای آفلاین داراست.

تکنولوژی های کارت

شرکت سها نیز همانند بسیاری از فعالان حوزه AFC در دنیا فعالیت در حوزه بلیت الکترونیک را با استفاده از کارتهای خانواده Mifare آغاز نمود. بدین ترتیب که کارت مایفر کلاسیک در ابتدا مورد استفاده بوده و سپس ارتقاء تکنولوژی به مایفر دسفایر در دستور کار قرار گرفت. توانایی تأمین فیزیکی انواع کارتهای هوشمند و نیز صدور و راه اندازی سیستمی این کارتها در کمترین زمان ممکن، یکی از قابلیت های محوری شرکت محسوب می شود.

هم اکنون راهکارهای شرکت سها در حوزه شبیه سازی کارتهای متداول در حوزه حمل ونقل بر روی کارتهای هوشمند قوی تر و پیشرفته تر و نیز شبیه سازی این کارتها بر روی گوشی های تلفن همراه، همگام با آخرین تحولات تکنولوژی های Smart Card و Smart Phone آماده عرضه به مشتریان  و یا در حال طی مراحل R&D در این شرکت می باشد.